Inventarisatie Koude Oorlog-erfgoed door Stichting Menno van Coehoorn

Stichting Menno van Coehoorn start met een grootschalige inventarisatie van al het Koude Oorlog-erfgoed in Nederland, met als doel een zo compleet mogelijk overzicht te krijgen. De urgentie is hoog, want het komt regelmatig voor dat een lokale gemeentelijke erfgoedafdeling of erfgoedorganisatie niet op de hoogte is van het bestaan van Koude Oorlog-objecten binnen de gemeente. De stichting voor behoud van historische verdedigingswerken maakt zich zorgen: schrikbarend veel bijzondere, cultuurhistorisch relevante en intrigerende overblijfselen van de Koude Oorlog worden nog zonder pardon gesloopt.

Zeer bijzonder erfgoed met een intrigerend verhaal
Ons Koude Oorlog-erfgoed vertelt een uniek en zeer bijzonder verhaal. Nederland was aan het begin van de Tweede Wereldoorlog verrast hoe gemakkelijk Nazi-Duitsland ons land bezette. In de eerste jaren van de Koude Oorlog realiseerde Nederland zich dat we ons moesten voorbereiden op een mogelijke derde wereldoorlog. De spanningen liepen gedurende de Koude Oorlog (1949–1989) hoog op, met als hoogtepunt de Cubacrisis (1962), waarin de wereld letterlijk vreesde voor een allesvernietigende atoomoorlog. Hoe konden we ons hier zo goed als mogelijk op voorbereiden?

In Nederland herinneren nog veel objecten hieraan: openbare schuilplaatsen, militaire kazernes en vliegvelden, militaire en civiele bunkers -elke grote gemeente had een noodbestuurspost (bunker) onder het stadhuis-, noodplannen, onderzoekscentra naar de gevolgen van de atoombom, communicatieverbindingen, NAVO-bunkers, enzovoort.

Elk object vertelt dit bijzondere en intrigerende verhaal van oorlog en vrede, dreiging van de atoombom, voorbereidingen in het ‘geheim’ en internationale spanningen.

Over het hoofd gezien
Hoe kan het dat deze sprekende objecten die een verhaal vertellen over de recente geschiedenis zo snel verdwijnen? “De reden is betrekkelijk simpel”, zo licht Rutger Noorlander toe, één van de Koude Oorlog-experts die betrokken is bij de inventarisatie: “Doordat nu veel objecten onzichtbaar en onbekend zijn, ontbreekt maatschappelijk draagvlak voor behoud. Onbekend maakt onbemind. Zo worden deze objecten simpelweg ‘over het hoofd gezien’ en zonder protest gesloopt of sterk aangetast.”

Dat is ontzettend jammer, vindt Stichting Menno van Coehoorn. “Deze objecten vertellen namelijk een intrigerend en bijzonder actueel verhaal, maar de Koude Oorlog-objecten zijn onbekend en hebben daardoor nog geen gezicht”, vertelt Rutger Noorlander.

Werkgroep Koude Oorlog
Daarom heeft Stichting Menno van Coehoorn de Werkgroep Koude Oorlog opgericht, waarin Koude Oorlog-experts zich met elkaar inzetten om de overblijfselen van de Koude Oorlog te inventariseren en in kaart te brengen.

Het doel is om binnen twee jaar een zo compleet mogelijke lijst te hebben van objecten van de Koude Oorlog in Nederland en Nederlandse Koude Oorlog-objecten in het buitenland. Gemeenten, erfgoedorganisaties, bedrijven en particulieren kunnen deze lijst gebruiken om de Koude Oorlog-objecten er in hun gemeente of regio te ontdekken en beschermen.

Kent u een Koude Oorlog-object?
De leden van de Werkgroep Koude Oorlog zijn reeds goed ingevoerd in het onderwerp en Stichting Menno van Coehoorn heeft een netwerk van correspondenten in het land. Toch zijn er nog veel objecten die buiten de radar vallen, zoals bijvoorbeeld bedrijfsschuilplaatsen en privéschuilplaatsen uit de tijd van de Koude Oorlog. Kent u een Koude Oorlog-object in uw omgeving? Neem dan contact op met Stichting Menno van Coehoorn, via info@coehoorn.nl, zodat ook dit object kan worden opgenomen in de inventarisatie.

Zo kan dit bijzondere erfgoed van de Koude Oorlog de bescherming en erkenning krijgen die het verdient en kan het op lokaal en nationaal niveau het verhaal vertellen van deze recente, bewogen periode in de wereldgeschiedenis.